Για δεκαετίες, ο καρκίνος της σκωληκοειδούς απόφυσης ήταν τόσο σπάνιος που οι περισσότεροι γιατροί δεν τον συναντούσαν ποτέ στην καριέρα τους. Θεωρούνταν νόσημα των ηλικιωμένων, αλλά ακόμα και σε αυτές τις ηλικίες τα στοιχεία έδειχναν πως ήταν εξαιρετικά σπάνιος.
Σήμερα όμως τα δεδομένα δείχνουν ότι κάτι αλλάζει. Ο αριθμός των περιστατικών αυξάνεται απότομα, και ολοένα και περισσότεροι νέοι ενήλικες – ακόμη και κάτω των 40 – διαγιγνώσκονται με καρκίνο της σκωληκοειδούς απόφυσης.
Αυτή η αλλαγή έχει αιφνιδιάσει την επιστημονική κοινότητα, η οποία προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει. Οι ειδικοί δεν έχουν σαφείς απαντήσεις, αλλά όλοι συμφωνούν σε ένα πράγμα: πρόκειται για μια ανησυχητική τάση που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.
Τι είναι η σκωληκοειδής απόφυση;
Η σκωληκοειδής απόφυση είναι ένας μικρός, δακτυλοειδής θύλακας που προεκτείνεται από το παχύ έντερο. Ο ρόλος της στο ανθρώπινο σώμα παραμένει ασαφής και οι περισσότεροι τη γνωρίζουν μόνο λόγω της σκωληκοειδίτιδας, μιας επώδυνης φλεγμονής που συχνά απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση.
Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, είναι ότι μπορεί να αναπτυχθεί και καρκίνος στη συγκεκριμένη περιοχή – χωρίς προειδοποιητικά σημάδια.
Ένα ανησυχητικό μοτίβο
Σύμφωνα με το Science Alert, μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Annals of Internal Medicine δείχνει ότι τα περιστατικά καρκίνου της σκωληκοειδούς απόφυσης έχουν αυξηθεί δραματικά σε ανθρώπους που γεννήθηκαν μετά το 1970.
Στην πραγματικότητα, η συχνότητα εμφάνισης έχει τριπλασιαστεί ή ακόμη και τετραπλασιαστεί στις νεότερες γενιές σε σύγκριση με όσους γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1940. Αν και ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων παραμένει χαμηλός, καθώς ετησίως ανά εκατομμύριο επηρεάζει λίγους ανθρώπους, εντούτοις η ραγδαία αύξηση είναι εντυπωσιακή.
Ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι περίπου το ένα στα τρία περιστατικά αφορά πλέον ενήλικες κάτω των 50 ετών – ένα ποσοστό σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με άλλους τύπους καρκίνων του πεπτικού συστήματος.
Τι φταίει;
Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τι προκαλεί αυτή την αύξηση. Ωστόσο, οι ερευνητές υποψιάζονται ότι ευθύνεται μια σειρά από μεταβολές στον τρόπο ζωής και το περιβάλλον τις τελευταίες δεκαετίες.
Η παχυσαρκία έχει αυξηθεί κατακόρυφα από τη δεκαετία του 1970, και είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για πολλούς τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων αυτών του πεπτικού συστήματος. Ταυτόχρονα, η διατροφή έχει στραφεί σε πιο επεξεργασμένα τρόφιμα, που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνους του εντέρου.
Η φυσική δραστηριότητα έχει επίσης μειωθεί, ενώ η καθημερινότητα περιλαμβάνει όλο και περισσότερες ώρες καθιστική εργασία.
Επιπλέον, μπορεί να είμαστε εκτεθειμένοι σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που προηγούμενες γενιές δεν αντιμετώπισαν: η εκβιομηχάνιση της παραγωγής τροφίμων, η ευρεία χρήση πλαστικών και χημικών ουσιών, ακόμη και οι αλλαγές στην ποιότητα του νερού. Ωστόσο οι επιστημονικές αποδείξεις για αυτούς τους συσχετισμούς παραμένουν πρώιμες.
Δύσκολος εντοπισμός
Όπως αναφέρεται στο Science Alert, ο καρκίνος της σκωληκοειδούς απόφυσης είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εντοπιστεί. Σε αντίθεση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου που μπορεί να εντοπιστεί με κολονοσκοπήσεις, ο συγκεκριμένος καρκίνος περνάει συνήθως απαρατήρητος.
Τα συμπτώματα – αν εμφανιστούν – είναι ασαφή και εύκολα συγχέονται με κοινά συμπτώματα πολλών άλλων ακίνδυνων παθήσεων: ήπιος κοιλιακός πόνος, φούσκωμα ή αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες περιπτώσεις ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης για σκωληκοειδίτιδα – συχνά όταν είναι ήδη αργά για έγκαιρη παρέμβαση.
Δεν υπάρχει επί του παρόντος κάποιος καθιερωμένος προληπτικός έλεγχος για αυτόν τον καρκίνο, καθώς θεωρούταν τόσο σπάνιος που δεν δικαιολογείται μαζική ανίχνευση. Επιπλέον η σκωληκοειδής απόφυση είναι δύσκολο να απεικονιστεί με κοινές εξετάσεις.
Αυξημένη επαγρύπνηση
Οι γιατροί και οι ασθενείς οφείλουν να είναι πιο προσεκτικοί. Αν κάποιος κάτω των 50 παρουσιάζει επίμονα ή ασυνήθιστα κοιλιακά συμπτώματα, δεν πρέπει να τα αγνοήσει. Η έγκαιρη διερεύνηση και θεραπεία μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Η αύξηση του καρκίνου της σκωληκοειδούς απόφυσης είναι μέρος μιας ευρύτερης τάσης που παρατηρείται και σε άλλους καρκίνους του πεπτικού – όπως του παχέος εντέρου και του στομάχου – οι οποίοι επίσης εμφανίζονται πιο συχνά σε νεότερους ενήλικες. Αυτό δείχνει ότι ίσως υπάρχουν κοινοί παράγοντες κινδύνου.
Μικροβίωμα, αντιβιοτικά και άλλα ερωτήματα
Η αιτία αυτής της μεταβολής φαίνεται να είναι σύνθετη και πιθανώς να περιλαμβάνει ένα μείγμα γενετικής, τρόπου ζωής, περιβαλλοντικών επιδράσεων και αλλαγών στο μικροβίωμα του εντέρου – τα βακτήρια που ζουν μέσα μας.
Τα τελευταία χρόνια, τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται ευρέως τόσο στην ιατρική όσο και στη γεωργία. Αυτή η χρήση μπορεί να αλλάξει την ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο, ενδεχομένως επηρεάζοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η έκθεση σε αντιβιοτικά σε μικρή ηλικία μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στο πεπτικό σύστημα – αλλά απαιτούνται περισσότερες μελέτες.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Προς το παρόν, όπως τονίζουν ειδικοί στο Science Alert, η καλύτερη στρατηγική είναι η πρόληψη και η επίγνωση: διατήρηση υγιούς βάρους, ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, τακτική σωματική άσκηση, αποφυγή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ. Αυτά τα μέτρα δεν εξαλείφουν τον κίνδυνο, αλλά μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες για πολλούς τύπους καρκίνου.
Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν τα αίτια της αύξησης του καρκίνου της σκωληκοειδούς απόφυσης στους νέους. Όπως επισημαίνεται από την επιστημονική κοινότητα, η κατανόηση των παραγόντων θα είναι καθοριστική για την ανάπτυξη αποτελεσματικότερων τρόπων πρόληψης, ανίχνευσης και θεραπείας.
Μέχρι τότε, η ενημέρωση και η εγρήγορση είναι το κλειδί. Η ιστορία της αύξησης της συχνότητας αυτού του «ξεχασμένου» καρκίνου υπενθυμίζει ότι ακόμη και οι πιο σπάνιες παθήσεις μπορούν να γίνουν πιο συχνές όταν αλλάζουν οι συνθήκες της ζωής μας. Τα νέα στοιχεία λειτουργούν ως «καμπανάκι» για νέες έρευνες, αλλά και ως μια προειδοποίηση ώστε να ακούμε το σώμα μας και να ζητούμε ιατρική αξιολόγηση όταν κάτι δεν μας φαίνεται φυσιολογικό.
