Ο Πάρις Κουκουλόπουλος, Βουλευτής Κοζάνης του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλάει για την κατάσταση που βιώνει η Κοζάνη και γενικότερα η Δυτική Μακεδονία μετά την απολιγνητοποίηση, τις προοπτικές της πράσινης μετάβασης και της βιώσιμης ανάπτυξης, την οικονομία και το φορολογικό νομοσχέδιο.
Η Συνέντευξη
Η Κοζάνη (και γενικότερα η Δυτική Μακεδονία) υπήρξε πόλη στενά συνδεδεμένη με την παραγωγή ενέργειας. Σήμερα τι μπορεί να περιμένει η περιοχή σας; Τι φέρνει η πράσινη μετάβαση;
Η Δυτική Μακεδονία βιώνει σήμερα τη ζοφερή πραγματικότητα μιας πληθυσμιακής και οικονομικής συρρίκνωσης που δεν έχει όμοιο της πουθενά στην Ευρώπη και όχι μόνο. Δεν πρόκειται για το τίμημα της πράσινης μετάβασης όπως νομίζουν πολλοί. Αυτό που ζούμε στη Δυτική Μακεδονία είναι αποτέλεσμα συνειδητών πολιτικών επιλογών της Κυβέρνησης που αποδείχθηκαν ολέθριες. Δυο σημεία του κυβερνητικού σχεδίου σφράγισαν τις εξελίξεις στην περιοχή και αξίζει να αναφερθούν.
Το πρώτο είναι η πλήρης και βίαιη αντικατάσταση του λιγνίτη από το εισαγόμενο φυσικό αέριο (ΦΑ). Με κριτήριο την Κλιματική Αλλαγή, το ΦΑ σε ορατό χρονικό ορίζοντα πρέπει να εγκαταληφθεί γιατί είναι ρυπογόνο καύσιμο. Υπάρχει μια σαφής αναφορά στο νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που η κυβέρνηση εκπόνησε πρόσφατα, η οποία δείχνει το άτοπο και παράλογο των επιλογών της. Σε 5 χρόνια θα έχουμε περισσότερες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με ΦΑ, οι οποίες όμως θα δίνουν λιγότερη ενέργεια σε σχέση με σήμερα λόγω της Κλιματικής Αλλαγής. Στο ΕΣΕΚ αναφέρεται με σαφήνεια ότι πρέπει να επιβληθούν κάποιοι νέοι φόροι προκειμένου να αποζημιωθούν οι παραγωγοί μονάδων ΦΑ! Προσέξτε τον παραλογισμό, αυτή τη στιγμή κατασκευάζονται νέες μονάδες ΦΑ τις οποίες θα πρέπει να αποζημιώσουμε σε 5-10 χρόνια γιατί δεν θα τις χρειαζόμαστε. Ένας από τους «πλανητάρχες» της σύγχρονης εποχής, ο Μπιλ Γκέιτς, χαρακτηρίζει ανόητη αυτή την επιλογή, ακριβώς λόγω των πολυδάπανων αποζημιώσεων.
Το δεύτερο σημείο του κυβερνητικού σχεδίου ήταν η μετατροπή της περιοχής σε πρίζα Φωτοβολταϊκών (ΦΒ). Η ύπαρξη γραμμών υψηλής τάσης, λόγω των λιγνιτικών μονάδων στην περιοχή, μας διαφοροποιεί σημαντικά από την υπόλοιπη χώρα. Η κατάσταση στο δίκτυο μεταφοράς μέσης και χαμηλής τάσης αποτελεί παντού εμπόδιο στην ανάπτυξη ΑΠΕ, κάτι που δεν ισχύει στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Μακεδονίας όπου απελευθερώνεται άπλετος ηλεκτρικός χώρος στο δίκτυο υψηλής με την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων. Οι μονάδες, κυρίως ΦΒ, που κατασκευάστηκαν και αυτές που αδειοδοτήθηκαν στην περιοχή, καταλαμβάνουν ήδη δεκάδες χιλιάδες στρέμματα γης.
Ανακεφαλαιώνοντας, πολύ συνοπτικά, η κυβέρνηση μετέτρεψε την ενεργειακή καρδιά της χώρας σε μια πρίζα για ΦΒ βυθίζοντας την περιοχή σε μια πρωτοφανή ύφεση που καταγράφεται ήδη στα παγκόσμια χρονικά. Η ΠΕ Κοζανης εντελώς ενδεικτικά από το 2015, όταν ξεκίνησε η σιωπηρή απολιγνιτοποίηση, μέχρι σήμερα έχει απολέσει πάνω από το 50% του τοπικού εισοδήματος (ΑΕΠ). Οι απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό, με τη φυγή των νέων να έχει λάβει ασύλληπτες διαστάσεις, θυμίζουν μέρες εμφυλίου πολέμου όταν η Δυτική Μακεδονία έχανε τον ανθό της πρώτα στα πεδία των μαχών και μετά στη μετανάστευση. Και όλα αυτά σε καιρό ειρήνης και πολιτικής σταθερότητας, σε μια περιφέρεια που συνορεύει με δυο χώρες.
Ο κ. Μητσοτάκης ευθύνεται προσωπικά για όλη αυτή την κατάσταση και μπορεί να έχει τους λόγους του, δεν έχει όμως το δικαίωμα να συμπεριφέρεται έτσι στον τόπο που σήκωσε στις πλάτες του ενεργειακά όλη τη χώρα επί δεκαετίες.
Έγινε λάθος στη διαδικασία της απολιγνιτοποίησης;
Εξαρτάται πως ορίζουμε το λάθος. Αν το εννοούμε ως λάθος στην εκτίμηση των επιπτώσεων, τότε όχι, δεν έγινε κανένα λάθος. Όλα εξελίσσονται σύμφωνα με το σχέδιο που περιέγραψα πιο πάνω. Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης είναι η παράδοση της ενέργειας σε ένα ολιγοπώλιο και τον υλοποιεί με «επιτυχία». Και οι επιπτώσεις ήταν αναμενόμενες δεδομένης της συμμετοχής του λιγνίτη στο τοπικό ΑΕΠ και αντίστοιχα της μηδαμινής συμβολής των ΑΠΕ, δεδομένου ότι αυτές ανήκουν σχεδόν αποκλειστικά σε μεγάλους ομίλους, εγχώριους και ξένους.
Αν το εννοούμε με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον, τότε ναι, είναι λάθος από την αρχή μέχρι το τέλος γιατί είναι εξόχως βλαπτική. Εκεί που δαπανούσαμε 1 δις ευρώ για εισαγωγές ΦΑ, τώρα δαπανούμε 7 και πολύ σύντομα θα κληθούμε να πληρώσουμε νέους φόρους για την αποζημίωση των μονάδων ΦΑ.
Την ίδια ώρα είναι δεδομένο ότι θα δυσκολευτούμε πολύ να πετύχουμε τους στόχους που πρέπει, στην ανάπτυξη ΑΠΕ, για δυο λόγους. Ο ένας είναι η κατάσταση του δικτύου μέσης και χαμηλής τάσης που αναφέρθηκε και ο δεύτερος είναι η περιφρόνηση της λαϊκής συμμετοχής τόσο στην ανάπτυξη όσο και στα οφέλη των ΑΠΕ. Σε μια εποχή που ο καθένας μας μπορεί να παράγει στο σπίτι του την ενέργεια που χρειάζεται, σε μια εποχή που οι ενεργειακές κοινότητες πρωταγωνιστούν στην ανάπτυξη ΑΠΕ σε όλη την Ευρώπη, εδώ συμβαίνουν τα αντίθετα.
Από τον Αύγουστο 2022 όλος ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος έχει κλείσει για όλους εκτός από το γνωστό ολιγοπώλιο της ενέργειας. Το ερώτημα σε όλα αυτά είναι αν υπάρχει εναλλακτική πρόταση. Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ διατυπώσαμε έγκαιρα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με επίκεντρο την Ενεργειακή Δημοκρατία:
- Επιτάχυνση στη διείσδυση ΑΠΕ και αποθήκευσης με σοβαρή αναβάθμιση του δικτύου. Στο Ταμείο Ανάκαμψης σήμερα δεν προβλέπονται παρα ελάχιστοι πόροι για το σκοπό αυτό.
- Ισόρροπη ανάπτυξη των ΑΠΕ σε όλη τη χώρα και χωροθέτηση τους με συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης και ένα απαράβατο όρο. Το 50% τουλάχιστον του δυναμικού που χωροθετείται καλύπτει τις ανάγκες των Δήμων, των αγροτών, των κοινωνικά ευάλωτων και των ενεργειακών κοινοτήτων.
- Ενεργειακή αναβάθμιση όλων των δημοσίων κτηρίων με ιδιοπαραγωγή και διεύρυνση- ενίσχυση του προγράμματος Εξοικονομώ-Αυτονομώ στις κατοικίες.
- Σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των ΑΠΕ και οριστικό τέλος σε νέες μονάδες ΦΑ.
- Η Δυτική Μακεδονία όπως και η Μεγαλόπολη αναδεικνύονται κατά προτεραιότητα σε εμβληματικές περιοχές ενεργειακής δημοκρατίας, ανοίγοντας το δρόμο για ολη την Ελλάδα.
- Ρήτρα απολιγνιτοποίησης που σημαίνει όλοι οι νόμοι και οι αποφάσεις της Διοίκησης να εξετάζονται υποχρεωτικά και υπό αυτό το πρίσμα, για το εάν περιλαμβάνουν ειδικές ρυθμίσεις όταν κρίνονται εύλογες ή αναγκαίες.
- Μεγάλες και σοβαρές επενδύσεις για την αναβάθμιση, επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρόμου με ηλεκτροκίνηση. Οι προβλέψεις του Ταμείου Ανάκαμψης και εδώ είναι μηδαμινές, όταν οι μεταφορές ευθύνονται για το 30% των εκπομπών CO2. Απέναντι στο γκρίζο της ΝΔ του κ Μητσοτάκη εμείς προτείνουμε μια ολοκληρωμένη λύση πράσινη, δημοκρατική και πατριωτική.
Υπάρχει μια ικανοποίηση στην κυβέρνηση για τους ρυθμούς ανάπτυξης αλλά και για τα ευμενή σχόλια όπως από το διεθνούς κύρους περιοδικό Economist. Συμμερίζεστε αυτή την ευφορία; Από την άλλη, το 2024 κληρονομούμε την ακρίβεια και τις ανατιμήσεις. Υπήρχε καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης από την κυβέρνηση;
Το διπλό σας ερώτημα περιγράφει μια πραγματικότητα όπου οι αριθμοί ευημερούν, χωρίς να ισχύει το ίδιο με τους ανθρώπους και ακριβώς αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα. Η ανάπτυξη που βλέπουμε βασίζεται στον τουρισμό, την κατανάλωση και το real estate το οποίο αφελληνίζει την οικονομία μας με την Golden Visa. Στις άμεσες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου απέχουμε πολύ από τα προ κρίσης επίπεδα. Κανένας δε μπορεί να πανηγυρίζει με αυτά τα δεδομένα, όταν μάλιστα όλα τα μακροοικονομικά μοντέλα «βλέπουν» το ρυθμό ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια να κινείται κοντά στο 1,5%.
Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η εξυπηρέτηση του χρέους μέχρι το 2032 είναι χαμηλή και ελεγχόμενη λόγω του PSI και αμέσως μετά σχεδόν διπλασιάζεται. Χρειαζόμαστε πιο ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης και υγιή έσοδα τα επόμενα χρόνια και η κυβέρνηση αποφεύγει αυτή τη συζήτηση.
Το δημοσίευμα που αναφέρετε είναι καλοδεχούμενο, αλλά επίσης δεν απαντά στο κεντρικό ζητούμενο της Ελληνικής Οικονομίας. Την ίδια ώρα υπάρχουν και άλλα δημοσιεύματα που λαμβάνουν ελάχιστη δημοσιότητα, όπως η πρόσφατη έκθεση της Human rights με καθόλου κολακευτικές αναφορές στη χώρα. Την ίδια τύχη, από πλευράς δημοσιότητας, είχε πριν λίγους μήνες η αυστηρή σύσταση της Κομισιόν προς την Ελλάδα για την εύνοια σε ολιγοπωλιακές πρακτικές στον τομέα των ΑΠΕ.
Υπάρχει ένα μεγάλο θέμα με τον ασφυκτικό έλεγχο της ενημέρωσης από την κυβέρνηση, γεγονός που δεν συναντάμε σε καμία προηγούμενη περίοδο από το 1974 μέχρι σήμερα. Με αυτό το όπλο προσπαθεί η κυβέρνηση να ανταπεξέλθει και το ζήτημα της ακρίβειας, εστιάζοντας, με τη βοήθεια των ΜΜΕ, στο βασικό της επιχείρημα περί εισαγόμενου προβλήματος. Ακρίβεια αναμφίβολα υπάρχει παντού, αλλά αυτό δεν αποτελεί απάντηση στη δικιά μας περίπτωση για ένα πολύ ουσιαστικό λόγο. Με κριτήριο το εισόδημα η Ελλάδα καταλαμβάνει την 18η θέση στην ΕΕ των 27, ενώ με κριτήριο την αγοραστική δύναμη πάμε στην 26η θέση (Eurostat).
Τι άλλο πρέπει να αξιολογήσει κανείς για να καταλογίσει πλήρη αποτυχία στην κυβέρνηση; Προτάσεις υπάρχουν και τις έχουμε καταθέσει καιρό τώρα, αλλά ως φαίνεται η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να συγκρουστεί με τα ολιγοπώλια της κερδοσκοπίας.
Λίγο πριν την εκπνοή του χρόνου ψηφίστηκε το νέο φορολογικό νομοσχέδιο. Σε ποια σημεία του διαφωνείτε;
Η εγκατάλειψη του λογιστικού προσδιορισμού των εισοδημάτων αποτελεί ήττα στρατηγικού χαρακτήρα για τη συντεταγμένη πολιτεία. Η κυβέρνηση με την επιβολή οριζόντιου τεκμαρτού εισοδήματος παραδέχεται την αδυναμία της να φορολογήσει το εισόδημα και επιλέγει να φορολογήσει το επάγγελμα. Στην εποχή που η ψηφιακή τεχνολογία διευκολύνει τα μέγιστα τους ελέγχους και τις διασταυρώσεις στοιχείων, είναι μια εξέλιξη τραγική. Το δεύτερο σημείο ριζικής διαφωνίας μας αφορά το χτύπημα που δέχεται η ύπαιθρος με το νέο φορολογικό. Στην ελληνική ύπαιθρο το καφενείο και το μικρομάγαζο δεν είναι «άντρο φοροδιαφυγής», αλλά στοιχείο συνοχής και συγκράτησης πληθυσμού. Για την κυβέρνηση όμως, καθώς φαίνεται, η ύπαιθρος αρχίζει στην Ψαρού και τελειώνει στην Αράχωβα.
Μπορεί η Ελλάδα να γίνει μια χώρα της βιώσιμης ανάπτυξης και της ψηφιακής εποχής ή οι στρεβλώσεις που υπάρχουν είναι ανίκητες και εμποδίζουν την πρόοδο;
Το πρωτείο της πολιτικής αμφισβητείται στις μέρες μας και αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να απαντηθεί. Το βάρος της απόδειξης ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι πέφτει στη δημοκρατική και προοδευτική παράταξη και σήμερα ξανά στο ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι εύκολο ούτε απλό, γιατί οι αποστάσεις της κοινωνίας από την πολιτική και τους πολιτικούς έχουν συγκεκριμένη αιτιολογική βάση. Όσο διευρύνονται οι ανισότητες και σπανίζουν οι απαντήσεις η κατάσταση δύσκολα θα αλλάξει. Εδώ επικεντρώνουμε όλες μας τις προσπάθειες στο ΠΑΣΟΚ και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε. Αν δεν το πίστευα εξάλλου δεν είχα κανένα λόγο να είμαι ενεργός πολιτικά. Με την ίδια ένταση πιστεύω ότι η σημερινή κυβέρνηση έχει κλείσει τον κύκλο της γιατί πολύ απλά υπηρετεί μόνο τα οικονομικά συμφέροντα των λίγων και καθόλου το δημόσιο συμφέρον.
