Η παγκόσμια κοινότητα και ιδιαίτερα η Ευρώπη, αντιμετωπίζει μία πρωτόγνωρη και μεγάλης έκτασης οικονομική κρίση, την οποία βιώνουμε εδώ στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία με τα μνημόνια, την πανδημία, την ακρίβεια, την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Παράλληλα, η βίαιη απολιγνιτοποίηση της χώρας μας που εξαγγέλθηκε, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Στην πράξη, έχει αποδειχθεί περίτρανα ότι η επιχειρούμενη απανθρακοποίηση της Ευρώπης δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση, η δε λιγνιτική παραγωγή διαπιστώνουμε ότι αυξάνεται μετ’ εμποδίων.
Αυτό που δεν χωρά πλέον καμία αμφιβολία είναι ότι οι εκρηκτικές αυξήσεις στο ενεργειακό κόστος και στα καύσιμα, έδειξαν ότι όταν δεν στηριζόμαστε σε εθνικούς πόρους και στις δικές μας δυνάμεις, είμαστε εκτεθειμένοι.
Η εκτίναξη των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, των καυσίμων και του φυσικού αερίου τον τελευταίο χρόνο, – ζητήματα τα οποία αντιλαμβάνονται ιδιαίτερα οι κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας – καθιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα στα οικονομικά θεμέλια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θέτουν υπό αμφισβήτηση την οικονομική βιωσιμότητα και εν κατακλείδι την ίδια τη λειτουργία των Δήμων.
Ειδικά η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, από κατεξοχήν Περιφέρεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται πλέον σε μια διαδικασία συνεχούς περιθωριοποίησης.
Αρκεί να δει κανείς τα δημογραφικά δεδομένα της τελευταίας απογραφής για να διαπιστώσει ότι η περιφέρεια συνολικά, έχει υποστεί μια άνευ προηγουμένου πληθυσμιακή συρρίκνωση, το βιοτικό επίπεδο των δημοτών της μειώθηκε δραματικά και έχει φτωχοποιηθεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού της.
Πιο συγκεκριμένα, το πληθυσμιακό δυναμικό της Περιφέρειας μειώθηκε δραματικά κατά 10,1% όπως αποτυπώθηκε στην τελευταία απογραφή, κάτι που αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης πληθυσμού στη χώρα.
Η πληθυσμιακή γήρανση σε συνδυασμό με την μετανάστευση των νέων Δυτικομακεδόνων, κυρίως για εργασιακούς λόγους, που κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια, δημιουργούν ένα ζοφερό μέλλον για την περιοχή.
Εδώ θέλω να σημειώσω ότι δυστυχώς δεν δόθηκαν τα ισχυρά κίνητρα που θα ενθάρρυναν τους νέους ανθρώπους να δημιουργήσουν οικογένεια και να μείνουν στον τόπο τους.
Στο σημείο αυτό θέλω να επαναλάβω ηχηρά, την ιδέα σύστασης και λειτουργίας ενεργειακών κοινοτήτων από ΟΤΑ, πολίτες, κοινωνικούς φορείς, οι οποίοι μπορεί να είναι ταυτόχρονα παραγωγοί και καταναλωτές ενέργειας.
Το εγχείρημα όμως αυτό χρειάζεται ώθηση τόσο θεσμική όσο και χρηματοδοτική από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στο σημερινό μας συνέδριο, θα πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένες αποφάσεις για όλα τα κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Τα ζητήματα αυτά αφορούν κύρια το ενεργειακό κόστος των Δήμων και των ΔΕΥΑ, λόγω της ραγδαίας και γεωμετρικής προόδου αύξησης των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων.
Για όλους τους παραπάνω λόγους προτείνουμε:
Να τηρηθεί επιτέλους η δέσμευση έτσι ώστε να αποδοθούν σταδιακά τα παρακρατηθέντα στους Δήμους, προκειμένου να καλυφθεί το σύνολο των λειτουργικών τους δαπανών, καθώς οι αυξήσεις των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος προκαλούν ΣΟΚ στους Δήμους.
Να υπάρξει άμεσα σημαντική μείωση των τεραστίων επιβαλλόμενων φόρων και δασμών στα καύσιμα.
Να καθιερωθεί ειδικό μειωμένο τιμολόγιο στους Δήμους και στις Δημοτικές επιχειρήσεις.
Να υπάρξει επιπλέον έκτακτη χρηματοδότηση εκ μέρους της πολιτείας στους ΟΤΑ και να απαλλαγούν για τουλάχιστον 10 χρόνια από την καταβολή του ΕΝΦΙΑ.
Να επισημάνω εδώ ότι δεν πρέπει να γίνει δεκτή καμία πλέον νέα αρμοδιότητα εάν δεν συνοδεύεται με τη μεταφορά των ανάλογων πόρων.
Να ληφθούν άμεσα μέτρα στήριξης των ΔΕΥΑ λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας, πρόβλημα που δεν είναι πλέον διαχειρίσιμο και αντανακλάται κυρίως στις μεγάλες καταναλώσεις των αντλιοστασίων των ΔΕΥΑ, έτσι ώστε να μην μετακυλίεται το κόστος στους πολίτες.
Κάνουμε δεκτές τις αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων της ΕΔΕΥΑ στο σύνολό τους. Συμφωνήθηκε μεν η έκτακτη χρηματοδότηση των ΔΕΥΑ, δεν υλοποιήθηκε δε.
Η απόφαση της ΚΕΔΕ για τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης των τομέων της Αγροτικής Ανάπτυξης και Οδοποιίας μας βρίσκει απολύτως σύμφωνους.
Να αυξηθούν άμεσα οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι.
Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση το Υπουργείο να επικαλείται το μεσοπρόθεσμο και να μπαίνει οροφή εκ μέρους του στα έσοδα των Δήμων.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει συνδράμει στα μέγιστα στα χρόνια των μνημονίων και της πανδημίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να στερηθεί πόρους και έσοδα πάνω από 50 με 55 τοις εκατό.
Η καλύτερη Ελλάδα προϋποθέτει ισχυρή Αυτοδιοίκηση η οποία θα είναι θεσμικά και οικονομικά θωρακισμένη.
Όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, η ΔΙΑΔΥΜΑ ΑΕ είναι ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, και μέτοχοι της είναι οι 13 δήμοι της περιφέρειας.
Είμαστε η μόνη Περιφέρεια που επιτυγχάνουμε το στόχο της νομοθεσίας για τα Απορρίμματα. Ποιος είναι ο στόχος αυτός. Αξιοποίηση των Απορριμμάτων κατά 70% και Υγειονομική Ταφή μόνο 30%.
Εδώ, στην Δυτική Μακεδονία, συμβαίνει το αυτονόητο για όλη την Ευρώπη: Υψηλού επιπέδου υπηρεσίες – Ακριβά τέλη διαχείρισης απορριμμάτων.
Μιλάμε για μία Περιφέρεια, με 13 Δήμους, με τις ιδιαιτερότητες που γνωρίζετε πάρα πολύ καλά.
Μία Περιφέρεια στην οποία συστηματικά τα τελευταία σχεδόν 20 έτη, (από το 2005 έως σήμερα) οι Δήμοι πληρώνουν ακριβότερα για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων τους.
Όλα αυτά, οδηγούν σε ένα απλό συμπέρασμα:
Πόσο «οικονομικό βάρος», έχουν υποστεί οι Δήμοι της Δυτικής Μακεδονίας.
Για εμάς στο οικονομικό σκέλος του ερωτήματος είναι «μεγάλο βάρος». Στο κοινωνικό και περιβαλλοντικό σκέλος όμως, ήταν ορθή και δίκαιη πολιτική απόφαση, που έπαιρναν κατά περιόδους οι Δήμοι, τα Δημοτικά Συμβούλια και τα Διοικητικά Συμβούλια της ΠΕΔ και της ΔΙΑΔΥΜΑ.
Όλοι αναγνωρίζουν ότι το έργο της ΜΕΑ της ΔΙΑΔΥΜΑ με τη σύμβαση ΣΔΙΤ, είναι ο οδηγός για όλη τη χώρα.
Ότι γίνεται πανελλαδικά, γίνεται στο πλαίσιο της δουλειάς που είχε γίνει εδώ -στη Δυτική Μακεδονία- από το 2010.
Όμως τα δεδομένα, έχουν αλλάξει άρδην στα οικονομικά στοιχεία των Δήμων, αλλά δεν έχουν αλλάξει στο ελάχιστο σε έργα διαχείρισης απορριμμάτων.
Αυτό είναι η «αδικία» που νιώθουμε εδώ.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση πρέπει να βοηθήσει, γιατί αν δεν γίνει αυτό, οι Δήμοι μας δεν θα μπορούν να σηκώσουν το πρόσθετο οικονομικό βάρος.
Όταν υπογράφηκε η σύμβαση ΣΔΙΤ το 2015, υπογράφηκε με άλλους όρους. Προβλεπόταν στα 25 έτη μία μέση επιδότηση του ΠΔΕ ίση με 38%.
Όμως σήμερα τα οικονομικά δεδομένα άλλαξαν και τα τεχνικά της διαχείρισης δεν άλλαξαν.
Ζητάμε ρητώς και απλά, η μέση επιδότηση της σύμβασης ΣΔΙΤ, της συνεισφοράς του κράτους δηλαδή, από 38% να πάει στο 50%.
Με αυτό, αίρεται έστω και προσωρινά, η σημερινή «αδικία».
Αναμένουμε την πρόταση της ΚΕΔΕ για τον νέο τρόπο και τα κριτήρια κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων στους Δήμους, που αποτελούσε εξάλλου πάγιο αίτημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Από την πλευρά μας στείλαμε στην ΚΕΔΕ και στον Πρόεδρο της, στις αρχές του τρέχοντος έτους, τις προτάσεις και παρατηρήσεις μας που διεξοδικά συζητήσαμε και ομόφωνα αποφασίσαμε ως Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΔ Δυτικής Μακεδονίας, όπως:
- Να αυξηθεί η χρηματοδότηση των περιφερειακών Δήμων.
- Να ληφθεί επιπλέον υπόψιν στα κριτήρια κατανομής η ορεινότητα καθώς και η οδοποιία δασικών και κτηνοτροφικών περιοχών.
- Ιδιαίτερη βαρύτητα να δοθεί στην έκταση ενός Δήμου. Σε δήμους με μεγάλη έκταση συνεπάγεται μεγάλη διασπορά του πληθυσμού και μάλιστα την ύπαρξη πολλών μικρών και απομονωμένων οικισμών.
Οι ανάγκες των οικισμών αυτών καθώς και οι τρέχουσες δαπάνες για το Δήμο είναι τεράστιες.
- Ένα ζήτημα που χρήζει προσοχής και αντιμετώπισης, είναι η μεγάλη απόκλιση του πληθυσμού (σε σχέση με την απογραφή) σε Κοινότητες Δήμων που παρουσιάζουν υπερδιπλάσια αύξηση κατά τους εαρινούς και καλοκαιρινούς μήνες.
- Να ενισχυθούν οι Δήμοι που έχουν ελάχιστα έσοδα από τον τουρισμό.
- Στα κριτήρια κατανομής να προστεθεί ένα επιπλέον κριτήριο αυτό της απολιγνιτοποίησης και της ενεργειακής μετάβασης.
- Τέλος προτείνουμε να υπάρξει γενναία αύξηση των χρηματοδοτήσεων συνολικά για όλους τους Δήμους.
Η κατανομή τους να είναι ορθολογική και δίκαιη, καθιστώντας εκ των προτέρων γνωστούς τους συντελεστές βαρύτητας του κάθε κριτηρίου κατανομής.
Κύριοι συνάδελφοι
Η Αυτοδιοίκηση πρέπει να διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας.
Πρέπει όμως πρώτα να ξεκαθαριστούν και τα πεδία, οι προϋποθέσεις και οι διαθέσιμοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ για τους Δήμους.
Για να γίνει αυτό η πρώτη προϋπόθεση είναι ένας αποτελεσματικός μηχανισμός τεχνικής βοήθειας.
Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζουμε θερμά την ιδέα συγκρότησης μηχανισμών τεχνικής στήριξης στο επίπεδο της κάθε περιφερειακής ενότητας με στόχο την επιτόπια στήριξη των μικρότερων δήμων ιδιαίτερα.
Τέλος, εκπροσωπώντας μία κατεξοχήν ορεινή περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, θέλω για ακόμη μία φορά να υπογραμμίσω ότι λόγω των καιρικών συνθηκών οι ανάγκες για τις δαπάνες θέρμανσης των σχολείων αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό και οι Δήμοι χρήζουν έκτακτης χρηματοδότησης, χωρίς να παραβλέπω το γεγονός ότι η αύξηση των τιμών των καυσίμων, προκάλεσε σε όλους τους δήμους της χώρας προβλήματα.
Κατανοούμε όμως όλοι μας ότι οι κλιματολογικές συνθήκες δεν είναι ίδιες σε όλη τη χώρα. Για το λόγο αυτό ζητούμε και ανάλογη αντιμετώπιση.
Μ’ αυτές τις σκέψεις και προτάσεις θα ήθελα να ευχηθώ καλή επιτυχία στις εργασίες της σημερινού τακτικού συνεδρίου της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος.
Σας ευχαριστώ
