Σπαστική κολίτιδα: τροφές και βότανα για ανακούφιση!

Η σπαστική κολίτιδα ή αλλιώς ευερέθιστο έντερο είναι μία λειτουργική διαταραχή του εντέρου που επηρεάζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού (10-20%) και ιδιαίτερα τις γυναίκες. [1]

Αν και ο όρος κολίτιδα μπορεί να μπερδέψει, καθώς η κατάληξη -ιτις υποδηλώνει την ύπαρξη φλεγμονής, το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) δεν αποτελεί φλεγμονώδη νόσο.

Σπαστική κολίτιδα: συμπτώματα

Τα συμπτώματα και η ένταση αυτών ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, αλλά κατά κύριο λόγο τα άτομα με ΣΕΕ παρουσιάζουν τα εξής [1][2]:

• Έντονο κοιλιακό πόνο
• Δυσκοιλιότητα
• Διάρροια
• Εναλλαγή δυσκοιλιότητας – διάρροιας
• Κοιλιακή διάταση (τυμπανισμός)
• Αίσθημα πληρότητας (φούσκωμα)
• Βλεννώδη κόπρανα
• Αέρια
• Ναυτία

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί είτε να συνυπάρχουν είτε όχι, ενώ το ίδιο άτομο μπορεί σε μία χρονική περίοδο να παρουσιάζει π.χ. δυσκοιλιότητα και πόνο, ενώ σε άλλες φάσεις να έχει διαφορετική εκδήλωση της νόσου π.χ. διάρροια.

Όσα άτομα παρουσιάζουν τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να επισκέπτονται τον γιατρό τους, ώστε να γίνει η κατάλληλη διάγνωση, η οποία μπορεί να αφορά το ΣΕΕ ή άλλες παθολογικές καταστάσεις (δυσανεξίες, ελκώδη κολίτιδα κ.ά.).

Σπαστική κολίτιδα: πόσο διαρκεί;

Η σπαστική κολίτιδα είναι μία χρόνια και υποτροπιάζουσα λειτουργική διαταραχή. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν περίοδοι έξαρσης αλλά και ύφεσης των συμπτωμάτων. [1]

Ένα άτομο με ΣΕΕ θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτήν την κατάσταση, καθώς και να βρίσκει τρόπους, ώστε να προλαμβάνει την εμφάνιση των δυσάρεστων συμπτωμάτων. [1]

Σπαστική κολίτιδα: ανακούφιση

Τα άτομα με ΣΕΕ χαρακτηρίζονται συνήθως από χαμηλότερο επίπεδο ποιότητας ζωής, καθώς τόσο τα συμπτώματα (κοιλιακή διάταση, κοιλιακός πόνος κ.λπ.) όσο και ο αυστηρός περιορισμός σε διάφορες τροφές, μειώνουν σημαντικά την άνεση και ελευθερία επιλογών στην καθημερινότητα. [1][3]

Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία που να απομακρύνει πλήρως τον πόνο και να αντιμετωπίζει τα υπόλοιπα συμπτώματα, το μυστικό φαίνεται να βρίσκεται σε μία ισορροπημένη καθημερινότητα που χαρακτηρίζεται από:

• Προσεγμένη διατροφή (εξατομικευμένο πλάνο)
• Επαρκή φυσική δραστηριότητα
• Καλή διάθεση

Σπαστική κολίτιδα: τροφές

Ανάλογα με τις διατροφικές επιλογές μπορεί να έχουμε πρόληψη ή επιδείνωση των σχετικών συμπτωμάτων (μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα, κοιλιακός πόνος κ.ά.). [3][4]

Σημαντικό ποσοστό των ατόμων με ευερέθιστο έντερο αναζητά κάποια ιδανική διατροφή για σπαστική κολίτιδα, με στόχο την ανακούφιση από τον πόνο και τη δυσφορία. [5]

Αυτό είναι και απόλυτα λογικό, εφόσον 2 στους 3 ανθρώπους με ΣΕΕ αποδίδουν τα συμπτώματα της νόσου στις διατροφικές επιλογές τους. [5]

Για το λόγο αυτό, οι περισσότεροι πάσχοντες είναι αρκετά διστακτικοί πριν την κατανάλωση οποιουδήποτε φαγητού, καθώς επικρατεί ο φόβος πως το εκάστοτε γεύμα είναι πιθανό να προκαλέσει έντονη δυσφορία. [4]

Πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν κάποιο εβδομαδιαίο πρόγραμμα διατροφής για σπαστική κολίτιδα, ενώ άλλοι ακολουθούν συγκεκριμένη δίαιτα κατόπιν συνεννόησης με τον διατροφολόγο τους.

Απαγορευμένες τροφές για σπαστική κολίτιδα

Όπως προαναφέρθηκε, ο κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά στα διάφορα τρόφιμα και γι’ αυτό το λόγο δεν υπάρχει συγκεκριμένη λίστα με «τροφές που απαγορεύονται» στη σπαστική κολίτιδα. [3]

Η πλειοψηφία των ατόμων με ΣΕΕ φαίνεται, ωστόσο, να επηρεάζεται αρνητικά από τα εξής [4][5][6]:

• Λιπαρά φαγητά
• Πρόχειρο φαγητό (fast food)
• Τηγανητά
• Μεγάλα γεύματα
• Γλυκά και σοκολάτες
• Γαλακτοκομικά
• Καφέ
• Αλκοόλ
• Προϊόντα με γλυκαντικά
• Όσπρια

Ανάμεσα στις τροφές που θεωρείται πως πυροδοτούν ή επιδεινώνουν τα συμπτώματα, ανήκουν όσες περιέχουν γλουτένη και ζυμώσιμους ολιγο-, δι- και μονο-σακχαρίτες, καθώς και πολυόλες. [6][7]

Για το λόγο αυτό, αρκετοί ειδικοί προτείνουν στα άτομα με σπαστική κολίτιδα να ακολουθήσουν δίαιτα χαμηλή σε γλουτένη (gluten-free diet) ή/και χαμηλής σε FODMAPS (fermentable oligo-, di-, mono-saccharides and polyols). [3][7]

Τα παραπάνω συστατικά συναντώνται σε πλήθος τροφών όπως είναι το γάλα, τα όσπρια, διάφορα φρούτα και λαχανικά, καθώς και προϊόντα με υποκατάστατα ζάχαρης.

Πολλά άτομα φαίνεται να ανακουφίζονται σημαντικά από τον διατροφικό αποκλεισμό ή περιορισμό των παραπάνω, ιδιαίτερα όταν η καθημερινή διατροφή τους προγραμματίζεται σε συνεργασία με κάποιον εξειδικευμένο διαιτολόγο. [7]

Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα για τη θετική επίδραση της δίαιτας που είναι χαμηλή σε FODMAPS δεν είναι ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας, ενώ τα διαθέσιμα στοιχεία για το όφελος μιας δίαιτας ελεύθερης γλουτένης είναι ανεπαρκή. [7]

• Μέλι και σπαστική κολίτιδα

Το μέλι είναι ένα ιδιαίτερα αγαπητό τρόφιμο που βοηθάει, μεταξύ άλλων, σε διάφορα προβλήματα του γαστρεντερικού συστήματος (π.χ. έλκος στομάχου, διάρροια). [8]

Στην περίπτωση του ΣΕΕ, ωστόσο, προτείνεται να αποφεύγεται η τακτική κατανάλωσή του, καθώς περιέχει σε μεγάλες ποσότητες φρουκτόζη, έναν μονοσακχαρίτη (υδατάνθρακα) που ανήκει στα FODMAPs. [8]

• Καφές και σπαστική κολίτιδα

Η καφεΐνη που περιέχεται στον καφέ, είναι μία ουσία που φαίνεται πως επιδεινώνει τα συμπτώματα του ΣΕΕ σε μεγάλο αριθμό των ατόμων και γι’ αυτό προτείνεται η περιορισμένη κατανάλωση ή/και πλήρης αποφυγή του συγκεκριμένου ροφήματος.

Ποιες τροφές επιτρέπονται στη σπαστική κολίτιδα;

Συχνά αναρωτιόμαστε τι πρέπει να τρώμε στη σπαστική κολίτιδα. Πολλοί υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει κάποια ιδανική δίαιτα για σπαστική κολίτιδα, υπό την έννοια ότι το κάθε άτομο θα πρέπει να μάθει με τον καιρό ποιες τροφές επιδεινώνουν την κατάσταση και ποιες δεν προκαλούν προβλήματα. [3]

Παρότι, δηλαδή, σε κάποιους μπορεί το γάλα, το ψωμί, τα φρούτα ή τα λαχανικά να προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων, σε άλλους δεν προκαλούν καμία δυσφορία.

• Προβιοτικά για σπαστική κολίτιδα

Τα προβιοτικά είναι φιλικά βακτήρια που υποστηρίζουν την υγεία του γαστρεντερικού, προστατεύοντας από καταστάσεις όπως η δυσκοιλιότητα, το φούσκωμα και η διάρροια. [9]

Έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες σχετικά με το εάν η κατανάλωσή τους είναι ωφέλιμη για τα άτομα με ΣΕΕ. Σε αρκετές περιπτώσεις φαίνεται πως ανακουφίζουν από κάποια συμπτώματα, αλλά αυτό διαφέρει σημαντικά από οργανισμό σε οργανισμό, ενώ εξαρτάται και από τα είδη προβιοτικών που λαμβάνονται. [9]

Τα προβιοτικά μπορούν να ληφθούν είτε με τη μορφή διατροφικού συμπληρώματος, είτε καταναλώνοντας τρόφιμα στα οποία περιέχονται (κεφίρ, γιαούρτι με καλλιέργεια).

• Φυτικές ίνες και σπαστική κολίτιδα

Σύμφωνα με πολλές έρευνες, η επαρκής κατανάλωση φυτικών ινών ανακουφίζει από τα συμπτώματα του ΣΕΕ, ιδιαίτερα από τη δυσκοιλιότητα. [3]

Προτείνεται, λοιπόν, η κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες (π.χ. φρούτα, λαχανικά), εφόσον δεν προκαλούν ενοχλήσεις στον οργανισμό, ή η λήψη κάποιου διατροφικού συμπληρώματος με φυτικές ίνες (π.χ. ψύλλιο). [3]

Σπαστική κολίτιδα: βότανα

Πολλοί αναζητούν κάποια θεραπεία με βότανα για τη σπαστική κολίτιδα, με σκοπό την αντιμετώπιση ενός ή περισσοτέρων συμπτωμάτων.

Υπάρχει αρκετά μεγάλη ποικιλία βοτάνων που μπορούν να βοηθήσουν τόσο στη μείωση του κοιλιακού πόνου και του φουσκώματος όσο και στη μη φυσιολογική εντερική λειτουργία (δυσκοιλιότητα, διάρροια).

Τα βότανα μπορούν να καταναλωθούν είτε με τη μορφή τσαγιού, είτε να προστεθούν ως έχουν σε διάφορα φαγητά. Φυσικά, μπορούν να ληφθούν και με τη μορφή διατροφικού συμπληρώματος.

Θα πρέπει, ωστόσο, να ενημερώνεται πάντοτε ο θεράποντας ιατρός πριν από τη λήψη οποιουδήποτε σκευάσματος βοτάνου, καθώς ορισμένα από αυτά αντενδείκνυνται σε κάποιες ομάδες ατόμων (π.χ. εγκυμονούσες) ή/και επηρεάζουν τη δράση συγκεκριμένων αγωγών.

• Μέντα και σπαστική κολίτιδα

Η μέντα (Mentha Piperita) είναι ίσως το βότανο που έχει μελετηθεί περισσότερο για την ευεργετική της δράση στα άτομα με σπαστική κολίτιδα.

Χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ήπιας δυσπεψίας, ενώ πλήθος μελετών έχει αποδείξει πως το έλαιο μέντας (μινθέλαιο) ανακουφίζει από τον κοιλιακό πόνο και το φούσκωμα. [10][11][12]

Συγκεκριμένα, φαίνεται πως χαλαρώνει τις μυϊκές ίνες που βρίσκονται στο τοίχωμα του εντερικού σωλήνα, με αποτέλεσμα να παρέχει ανακούφιση σε σύντομο χρονικό διάστημα. [10]

• Αλόη βέρα (Aloe Barbadensis)

Η αλόη ή aloe vera είναι ένα φυτό, στο οποίο αποδίδονται πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων. Χρησιμοποιείται ευρέως τόσο σε καλλυντικά όσο και ως συστατικό σε συμπληρώματα διατροφής.

Περιέχει μεγάλη ποικιλία ωφέλιμων δραστικών συστατικών και έχει αποδειχθεί πως βοηθά σημαντικά στην ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. [10]

Σε μελέτες που έχουν γίνει όσον αφορά το πιθανό της όφελος σε άτομα με ΣΕΕ, φάνηκε πως η κατανάλωση αλόης μειώνει τα συμπτώματα κοιλιακού πόνου και δυσκοιλιότητας, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής. [10][11]

• Μάραθος (Foeniculum Vulgare)

Ο μάραθος (fennel) είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται ως παραδοσιακό φυτικό βοήθημα για το γαστρεντερικό, καθώς ανακουφίζει σημαντικά από το φούσκωμα και τον μετεωρισμό. [11][13]

Μπορεί να καταναλωθεί μόνος του ή και σε συνδυασμό με άλλα βότανα (μέντα, κουρκουμά κ.ά.) για βέλτιστα αποτελέσματα. [13]

• Κουρκουμάς (Curcuma Longa)

Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται ευρέως ως μπαχαρικό στην μαγειρική, ενώ διαθέτει και πλήθος ωφέλιμων δράσεων στον οργανισμό.

Τα περισσότερα από τα οφέλη του, όπως η αντιφλεγμονώδης και αντιοξειδωτική του δράση, αποδίδονται στην ουσία κουρκουμίνη που περιέχει. [10]

Η κατανάλωση κουρκουμά φαίνεται πως βοηθά στην πεπτική λειτουργία, ενώ παρέχει και αντισπασμωδική δράση. [10]

Ο κουρκουμάς βοηθά στη δυσπεψία και το φούσκωμα, με αποτέλεσμα να αποτελεί καλή επιλογή για άτομα με ΣΕΕ. Μάλιστα, έχει φανεί πως συνδυαστικά με έλαιο μάραθου μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά η ποιότητα ζωής. [13]

• Ψύλλιο (Plantago Ovata)

Το ψύλλιο ανήκει στις εδώδιμες ίνες και χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. [14]

Η λήψη του συστήνεται σε άτομα με ΣΕΕ που χαρακτηρίζονται από μειωμένη κινητικότητα του εντέρου, καθώς έχει φανεί πως βοηθά στη διαχείριση της δυσκοιλιότητας και στη μείωση του κοιλιακού πόνου και της κοιλιακής διάτασης (φούσκωμα). [3][14]

Επιπλέον, είναι μία καλή λύση, ώστε τα άτομα αυτά να αυξήσουν την προσλαμβανόμενη ποσότητα φυτικών ινών μέσα στη μέρα.

• Αγκινάρα (Artichoke)

Το εκχύλισμα φύλλων αγκινάρας έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμο για την ανακούφιση από τη δυσπεψία, το αίσθημα πληρότητας και το φούσκωμα.

Σύμφωνα με έρευνες, το συγκεκριμένο μπορεί να αποκαταστήσει την ακανόνιστη εντερική λειτουργία (δυσκοιλιότητα/ διάρροια) και να βελτιώσει την καθημερινότητα των ατόμων με ΣΕΕ. [10]

• Τζίντζερ (Zingiber Officinale)

Η πιπερόριζα (ginger) είναι ένα ιδιαιτέρως γνωστό βότανο, κυρίως για το όφελός του σε περιπτώσεις ναυτίας και τάσης για εμετό. Επιπλέον, φαίνεται να ανακουφίζει από το αίσθημα φουσκώματος και από τον μετεωρισμό. [15]

Λόγω των παραπάνω δράσεων, μεγάλο μέρος των ατόμων με ΣΕΕ επιλέγουν την κατανάλωση του συγκεκριμένου βοτάνου, αν και δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να υποστηρίζουν κάποιο σημαντικό όφελος σε περιπτώσεις σπαστικής κολίτιδας. [15]

• Κόκκινη φτελιά (Ulmus rubra)

Η κόκκινη φτελιά, γνωστή και ως slippery elm, είναι ένα βότανο που υποστηρίζει τη φυσιολογική πεπτική λειτουργία και προασπίζει την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος. [16]

Έχει φανεί πως μπορεί να ανακουφίσει από συμπτώματα δυσπεψίας και να εξομαλύνει την εντερική κινητικότητα, ενώ είναι πιθανό να συμβάλλει και στη μείωση του κοιλιακού πόνου. [16]

• Χαμομήλι (Matricaria Recutita)

Το χαμομήλι αποτελεί ένα από τα πιο αγαπητά και ευρέως χρησιμοποιούμενα βότανα, καθώς διαθέτει πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων (αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιδιαρροϊκές, αντιμικροβιακές κ.ά.). [17]

Η κατανάλωσή του θεωρείται πως βοηθά σε περιπτώσεις γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ η συνδυαστική λήψη χαμομηλιού και αλόης έχει φανεί πως ανακουφίζει από τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας. [18]

• Υπερικό (Hypericum Perforatum)

Το υπερικό ή σπαθόχορτο ή βαλσαμόχορτο, ευρέως γνωστό ως St. John’s Wort, βοηθά αποδεδειγμένα στη διαχείριση των ήπιων ψυχολογικών διαταραχών (κακή διάθεση, άγχος κ.τ.λ.). [10]

Μέσω αυτής της δράσης του φαίνεται πως μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ, ιδιαίτερα στα άτομα που βιώνουν καθημερινό στρες και διακυμάνσεις στην ψυχολογία. [10]

Επιπλέον επιλογές αποτελούν βότανα όπως το πράσινο τσάι – αποφύγετε τα τσάγια με μεγάλη περιεκτικότητα σε καφεΐνη – καθώς και χαλαρωτικά βότανα όπως η βαλεριάνα και το μελισσόχορτο (lemon balm).

Σπαστική κολίτιδα και τρόπος ζωής

Πέρα από τη διατροφή, άκρως σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση, διάρκεια και ένταση των συμπτωμάτων, φαίνεται πως διαδραματίζει και η ψυχολογική κατάσταση του κάθε ατόμου. [19]

Έχει φανεί πως ένα μεγάλο μέρος των ατόμων με ΣΕΕ χαρακτηρίζεται από κακή ή ασταθή ψυχολογία ή/και από αυξημένα επίπεδα άγχους. Οι παραπάνω καταστάσεις, χωρίς την κατάλληλη διαχείριση, μπορούν να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ και όχι μόνο. [19]

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, σπαστική κολίτιδα και άγχος πάνε μαζί και συνδέονται μεταξύ τους σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς το άγχος μπορεί να εντείνει τα συμπτώματα, ενώ τα συμπτώματα μπορούν να οδηγήσουν σε έντονο άγχος και κακή διάθεση.

Έχει φανεί, λοιπόν, πως με την κατάλληλη διαχείριση των ψυχολογικών προβλημάτων (κατάθλιψη, άγχος κ.ά.) παρατηρείται βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με ΣΕΕ. [19]

Εκτός από τις διάφορες αγωγές και τις θεραπευτικές συνεδρίες με κάποιον ειδικό, στη βελτίωση της ψυχικής υγείας και κατ’ επέκταση στη μείωση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ φαίνεται να συμβάλλουν και τα εξής:

• Γιόγκα
• Διαλογισμός
• Σταθερή ρουτίνα ύπνου (περίπου 8 ώρες ημερησίως)
• Τακτική άσκηση (τουλάχιστον μισή ώρα καθημερινά)

Ιδιαίτερα η φυσική δραστηριότητα φαίνεται να ανακουφίζει σε μεγάλο βαθμό από τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνοδεύουν το ΣΕΕ. Προτείνεται η τακτική σωματική άσκηση (4-5 φορές την εβδομάδα) για τουλάχιστον μισή ώρα.

Vita4you.gr

Πηγές:

1. A Prospective Study of Gender and Quality of Life in Patients With Irritable Bowel Syndrome
2. Irritable bowel syndrome and diet
3. The Role of Food in the Treatment of Bowel Disorders: Focus on Irritable Bowel Syndrome and Functional Constipation
4. Food: The Main Course to Wellness and Illness in Patients With Irritable Bowel Syndrome
5. Influence of Dietary Restriction on Irritable Bowel Syndrome
6. Irritable bowel syndrome and diet
7. A Systematic Review and Meta-Analysis Evaluating the Efficacy of a Gluten-Free Diet and a Low FODMAPS Diet in Treating Symptoms of Irritable Bowel Syndrome
8. Irritable bowel disease and honey when and is the consumption of honey justified?
9. Probiotic Therapy for Irritable Bowel Syndrome
10. Herbal Medicines for the Management of Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review
11. Western herbal medicines in the treatment of irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analysis
12. Peppermint Oil Treatment for Irritable Bowel Syndrome: A Randomized Placebo-Controlled Trial
13. Efficacy of bio-optimized extracts of turmeric and essential fennel oil on the quality of life in patients with irritable bowel syndrome
14. Specific foods can reduce symptoms of irritable bowel syndrome and functional constipation: a review
15. Ginger in gastrointestinal disorders: A systematic review of clinical trials
16. Herbal formula improves upper and lower gastrointestinal symptoms and gut health in Australian adults with digestive disorders
17. A systematic review study of therapeutic effects of Matricaria recutita (chamomile)
18. Benefit of Aloe vera and Matricaria recutita mixture in rat irritable bowel syndrome: Combination of antioxidant and spasmolytic effects
19. Effect of Antidepressants and Psychological Therapies in Irritable Bowel Syndrome: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis